به طور معمول، وقتی صحبت از امنیت به میان میآید جرم، خلاف، ناهنجاری به ذهن متبادر میشود یا در سطح کلان تهدیدات، خطرات، دشمنان و از این دست در میان است.
اما دانشگاه نه محل وقوع جرم است و نه محل تحرکات دشمن.
بنابراین، از این وجه امنیت برای دانشگاه بیمعناست.
اما اگر از مفهوم پلیسی و سیاسی امنیت گذر کرده و به مفهوم
اجتماعی آن نظر کنیم، شاهد فضای دیگری هستیم که ضرورت برخورداری از امنیت را آشکار
مینماید.
دانشگاه بر بنیان
تعامل بین استاد و دانشجو استوار است.
بنابراین، وجود تعامل سالم و بهینه اصل اول و اساسی برای دانشگاه بهشمار میآید.
هدف تعاملات، تربیت نیروی انسانی فرهیخته و اندیشمند است که وارد جامعه شوند و هدایت امور را به دست گیرند.
لذا، بار و ارزش تعاملات بین استاد و دانشجو بسیار متفاوت از تعاملات بین رئیس و کارمند یا فروشنده و خریدار است.
چون در طی تعاملات دانشگاهی، سرمایه علمی تولید میشود و بهدنبال آن نیروی علمی پرورش مییابد که سرمایه انسانی- فنی کشور را فراهم مینماید.
لذا، دانشگاه دارای دو «سرمایه علمی» و «سرمایه انسانی» است.
حال از آنجا که امنیت به حراست و پاسداری از سرمایهها و ارزشها نظر دارد و به همین دلیل، با خطرات و جرایم به مقابله میپردازد تا از آسیب و زیان به سرمایهها ممانعت نماید.
لذا، از این منظر امنیت در دانشگاه نیز ضروری مینماید.
امنیت اجتماعی برای دانشگاه به معنای برخورداری از اطمینان در حفظ و بقای سرمایههای دانشگاهی خواهد بود.
یعنی در دانشگاه باید امنیت اجتماعی وجود داشته باشد، تا با محافظت از دو رکن استاد و دانشجو، پاسداری از سرمایه علمی و سرمایه انسانی – فنی فراهم شود.
بنابراین، هدف امنیت اجتماعی، امنیتی ساختن فضای دانشگاه نیست، بلکه تضمین شرایط و تأمین فضایی است که استاد و دانشجو با آسودگی و آرامش خیال به انجام وظایف خویش بپردازند.
به این منظور، طبیعی است ساز و کار امنیت اجتماعی با امنیت شهری، اقدامات پلیسی، کنترلهای محسوس و نامحسوس، جریمه و غیره متفاوت است.
در این راستا، امنیت اجتماعی با حفظ «حریم استاد» و «حریم دانشجو» یکی از اقداماتی است که امنیت را در دانشگاه تحقق میبخشد.
وقتی «حریم» حفظ شود، به این معناست که طرفین از حضور در جایگاه خویش اطمینان و قطعیت خواهند داشت و بهدنبال آن ترس، دلهره از تعرض به آنان و جایگاه آنان وجود نخواهد داشت.
در این حالت، تعاملات از صورت آزار و اذیت، رنج و صدمه، زیان و خسارت، نگرانی و تشویش، هراس و دلهره برای طرفین خارج شده و بر مبنای احترام، همفکری، مشارکت، تعلق خاطر، علاقمندی جریان میگیرد.
دانشجو با تبانی کلاس، استاد فعال را از کار و تدریس مأیوس نمیکند یا استاد هم با شیوه سرکوبگران در کلاس به دانشجویان نمیتازد و بسیاری موارد دیگر.
امنیتسازان اجتماعی در دانشگاه چه کسانی هستند؟
باتوجه به این امر که پاسداری از حریم استاد – دانشجو یکی از اقدامات امنیت اجتماعی است و عملیات متعدد دیگری برای تضمین کیفیت آموزشی، تأمین مطالبات انسانی و … به عهده امنیت اجتماعی میباشد.
آیا مسئولین دانشگاه میتوانند عهدهدار حراست از حریم استاد و دانشجو باشند؟
آیا مقررات آموزشی و دانشگاهی برای این امر کفایت مینماید؟
آیا بازرسی و رسیدگی آموزشی جوابگوی این وظیفه میباشد؟ و بسیاری سوالات دیگر.
قصد از طرح این سوالات، در دستور کار قراردادن برای ایجاد و تأسیس اداره یا مجموعه جدیدی در دانشگاهها نیست.
بلکه یادآوری این نکته اساسی است که فرآیند علم از تولید تا پرورش، به محیطی عاری از تعاملات ناسالم احتیاج دارد که گوشهای از آن با تحقق امنیت اجتماعی فراهم میشود.
ولی متأسفانه دلشوره گسترش و توسعه دانشگاه، این نیاز حیاتی را به دست فراموشی سپرده است و تحقق آن در برنامه دانشگاهی وجود ندارد، چه رسد به کارگزاران امنیت اجتماعی در دانشگاه!
منبع: نویدنیا، منیژه (1394)، امنیت اجتماعی و دانشگاه، قائنات: هفته نامه فرهنگی اجتماعی؛ طنین قائنات، شماره 74 ، 18 مهرماه.
