امنیت و اعتراض به فیلم

زمانی حوادث طبیعی ناشناخته‌ترین رخدادهای غیرقابل پیش‌بینی در زندگی انسان بوده‌اند.

ولی امروزه، شاید تعاملات و مناسبات دنیای انسانی را بتوان ناشناخته کهکشان زندگی دانست.

نمایش یک فیلم، خشم و رستاخیزی به راه می‌اندازد که به تعبیری غیرباور می‌نماید.

نمایش یک فیلم، به آسانی به تقابل و رویارویی میان حاکمان و شهروندان می‌کشد.

 نمایش یک فیلم، بسیار پرقدرت‌تر از زلزله به خرابی و کشتار می‌انجامد.

نمایش یک فیلم، شرایط را به سوی مبارزه و جنگ می‌کشاند.

امنیت کجاست؟

امنیت حاضر است یا غایب؟

امنیت از مهار بازمانده است؟

یا امنیت از مسائل غافل است؟

چون قصد، به یاری طلبیدن خوانندگان محترم برای یافتن پاسخ سوالات است، مخاطبان با بر شماری سه خصوصیت «امنیت مدرن» به قضاوت و ارزیابی دعوت شده‌اند.

1ـ مدرن و مدرنیسم در قبال سنت و قدیم پا به میدان گذاشت، مدرن هر آن چیزی را در برمی‌گرفت که نمودی از گذشته بر آن نباشد.

مدرن با تضاد و تعارض از سنت زاده شد.

سر آشتی و سازگاری با جلوه‌های کلاسیک و گذشته را نداشت و قصد ریشه‌کنی در سر می‌پروراند.

فلسفه وجودی مدرن استثنا‌پذیر نبود و تمام حوزه‌های زندگی را درنوردید.

این تقابل جدید و کهنه یا به بیان دیگر، جمع ناپذیری در تمامی فعالیت‌ها از ساده و کوچک به پیچیده و مهم مثل نوع غذا، لباس تا سیاست و دین نمود داشت.

امنیت نیز که در ذات خویش با تضاد (با خطرات یا دشمنان) تعریف می‌شد، یاری مناسب برای هم‌داستانی با مدرنیسم شد.

در نتیجه این تفکر آشتی، مسالحه و مفاهمه از ادبیات امنیت رخت بربست که نتیجه آن حداقل دو جنگ اول و دوم جهانی بود.

هنوز نیز این ادبیات بر امنیت حکم می‌راند، خطر و امنیت جمع‌ناپذیر می‌نماید، همچنین جرم با ایمنی، دوست با دشمن، مبارزه با رفاقت، ارتش با عشق.

در حالی که در زندگی واقعی، نمی‌توان منکر حرکت دوشادوش آنان شد.

2ـ با گسترش تکنولوژی ارتباطات، چهره زندگی بر مبنای دو بخش سخت و نرم صورت‌بندی شد.

دو جهان کاملاً متفاوت که از نمونه‌های دیگر آن می‌توان جهان عقل و احساس، دنیای خواب و بیداری را نام برد.

اما نگرش مهمی در بیان سخت‌افزار و نرم‌افزار حاکم بود و آن این‌که هر دوی آنان «ابزار» هستند.

پس «ابزار» دیگر شامل وسایل مادی و فیزیکی نمی‌شد، بلکه معنویات و اخلاقیات را نیز از آن خود کرده بود و نکته مهم تر آن که بخش معنوی، قابل ساخت و پرداخت بوده و ارزش ویژه و خاصی ندارد.

رسوخ این نگاه در زندگی افراد باعث شده است، از جمله عطوفت و مهربانی به آسانی خرید و فروش گردد.

چرا که احساسات «ابزار» به حساب می‌آیند که فرد را در رسیدن به هدف یاری می‌نمایند.

امنیت نیز در راستای این نگرش، بر چهره قدرت مُهر سخت و نرم زد و امنیت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را به میان کشید.

امنیت سخت‌افزاری با ارتش و ابزارهای نظامی معنا گرفت و امنیت نرم‌افزاری با آموزش، اطلاع رسانی و فرهنگ‌سازی طرح موضوع شد.

استفاده از امنیت سخت یا نرم، ربطی به مسائل انسانی، کاهش کشتار و خونریزی نداشت، همچنین به‌کارگیری قدرت نرم، دلیلی بر خیرخواهی و مدنیت نبود.

به هر حال، غلبه «تفکر ابزاری» باعث گردید که «نفس امنیت» به دست فراموشی سپرده شود و خشونت‌طلبی، جنگ و ستیز با امنیت صورت‌بندی شود.

در حالی که مردم در زندگی عادی برای داشتن امنیت (غذایی، درمانی، شغلی، مدنی، عاطفی و غیره) نیازی به نابود کردن، مبارزه و براندازی ندارند.

3ـ انسان مدرن رها از گذشته و سنت‌ها، و دارنده نگاه ابزاری به زندگی، حریم را بی‌معنا می‌پندارد و تفاوت مقدس از غیرمقدس، با ارزش از بی‌ارزش را بی‌اهمیت می‌شمارد.

عملکرد رسانه‌ها و وسایل جمعی گواهی بر این ادعا می‌باشد.

رسانه‌ها هر نوع واگویی، افشاگری زندگی خصوصی، هر نوع شیوه تبلیغاتی، نمایش هر رفتار آدمی (جنسی، شخصیتی و …) را مجاز می‌شمارند.

در این روال امنیت‌سازان و امنیت‌خواهان نیز برای آن که از غافله عقب نماندن هر اقدام و برنامه‌ای را به نام امنیت مجاز شمرده‌اند.

به خانه مردم وارد می‌شوند،

یکی را دستگیری می‌کنند،

اعلام جنگ می‌دهند و غیره

و از آن سو، اموال عمومی را به غارت می‌برند، شهر را به آشوب می‌کشند، به هر کس و هر جا حمله می‌برند و از این دست.

در نتیجه حریم‌شکنی، وقتی از امنیت سخن می‌رود، بیشتر وحشت، ترس و نگرانی بر دل‌ها می‌افتد.

در صورتی که امنیت در شرایط عادی پیام آرامش و آسودگی است، چنان که مادر برای کودک، پزشک برای بیمار.  

با این چشم‌انداز، تعارض و تضاد «امنیت مدرن» چنان صعب و سنگین است که راه هرگونه سازگاری و مدنیت را می‌بندد، آن‌چه مخالفان فیلم در ابراز اعتراض خویش کردند.

قدرت نرم «امنیت مدرن» چنان است که هر لحظه به‌سان صاعقه‌ای ممکن است بر سر آدمیان فرو ریزد، چنان که یک فیلم، امید را با اهانت و بی‌حرمتی از زندگی ربود.

حریم‌شکنی «امنیت مدرن» چنان عمیق است که هر دستی می‌تواند دردی برای دیگر انسان‌ها ایجاد کند، چنان‌که سازندگان این فیلم با پیروان کردند.

به این ترتیب، شاید وقت آن رسیده باشد که برای «امنیت مدرن» درصدد جایگزین بود. 

منبع: نویدنیا، منیژه (1391)، امنیت و اعتراض به فیلم، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، پنجم مهرماه http://www.tisri.org/default-1194.aspx