مقدمه
جامعه‌شناسی تحلیلی عنوان کتاب حاضر است که شامل شش می‌باشد و به منظور معرفی حوزه «نظری – کاربردی» جامعه‌شناسی برگزیده شده است. جامعه‌شناسی تحلیلی به دنبال راهکارهای عملی و راهبردهای اجرایی از دانسته‌های نظری در حوزه علوم اجتماعی و بالاخص جامعه‌شناسی است. جامعه‌شناسی تحلیلی در واقع، پاسخی است به سوال بسیاری از مخاطبان که فایده عملی کسب دانش جامعه‌شناسی چیست؟ و دانستن و ندانستن جامعه‌شناسی، چه فرقی در زندگی ایجاد می‌کند؟
جامعه‌شناسی تحلیلی شامل دو سطح است:
1) بیان مشخص و عینی مفهوم، موضوع یا مسئله اجتماعی و به دست دادن شناخت روشن و شفاف.
2) ارائه چگونگی و چرایی که بر اساس آن بتوان به هدف مورد نظر (رفع نیاز، حل مسئله …) دست یافت.
جامعه‌شناسی تحلیلی با رفت و برگشت میان این دو سطح، استفاده عملی از جامعه‌شناسی را برای خوانندگان فراهم آورده است. چرا که تحلیل و استفاده عملی، بدون شناخت عینی و مشخص ممکن نیست و از سوی دیگر، شناخت عینی و مشخص، بدون حل موضوعات و ارائه راهبرد، بدون فایده است. لذا، جامعه‌شناسی تحلیلی با ترکیب سطح نظری و کاربردی، موفق به استفاده از دانش جامعه‌شناسی شده است.
کتاب جلد ششم جامعه‌شناسی تحلیلی با فرض آشنایی مخاطب با سبک و سیاق تحلیل، قصد و نیت تحلیل، سیر تحلیل، فرایندهای چندگانه و ساده تحلیل، حلقه های ارتباطی در تحلیل، جزء جزء کردن و یکپارچه سازی به دو موضوع متفاوت پرداخته است که قرابت و نزدیکی به یکدیگر ندارند.
در فصل اول به تحلیل الگوها پرداخته شده است و پله های تحلیل یک به یک طی شده است. لذا این فصل با ضرورت و تعریف آغاز می شود و به نقش الگوها به عنوان رابط و حلقه ارتباطی بین سطح خُرد و کلان می رسد.
شناخت (برمبنای مدل چهارگانه) برای سطح خُرد و ساختارها در سطح کلان در نظر آمده اند. به سیاق تحلیل، قبل از بیان چگونگی انتقال تاثیرات شناخت ها بر ساختارها و بالعکس از طریق الگوها، به تحلیل مختصری از اجزای تشکیل دهنده شناخت و همچنین ساختار، معنا و ارکان ساختار پرداخته شده است که از جمله گام های اولیه برای تحلیل روشن و دقیق است.
در تحلیل الگوها، گام ها یکی بعد از دیگری از تعریف، توصیف، تشریح و تجزیه اجزا و عناصر تا ترکیب و صورت بندی مجدد، قابل پیگیری و عیان است. برای همین فصل اول را می توان مروری بر کل فرایند تحلیل نیز در نظر آورد (برای توضیح بیشتر به شرحی بر کتاب چهارم، مراجعه کنید).
فصل دوم به تحلیل امنیت می پردازد که ماحصل تجارب علمی و فعالیت های تحقیقی نویسنده در حوزه جامعه شناسی امنیت و به ویژه امنیت اجتماعی است.
به روال جامعه شناسی تحلیلی، هر جزء از عناصر و ارکان امنیت مجزا تحلیل شده است و به حسب همان جزء، راهکار و راهبردی برای خروج از مشکل (ناامنی)، یا برنامه ای جهت پشبرد امنیت بخشی ارائه گردیده است.
زیبایی این دو فصل بر این نکته استوار است که قدرت تحلیل را به نمایش می گذارد و نشان می دهد چه موضوع کلیدی و اساسی چون امنیت باشد یا ضرورت و الزامی چون الگوها، تحلیل یکی از شیوه های موثر اجرایی و عملی است که می تواند برای دستیابی به سودمندی کارکردی و تعاملات پیچیده کارساز باشد.
در پایان لازم است یادآوری شود، همچنان که هر مطلب (یک یا چند صفحه ای)، موضوعی مستقل و مجزا است و نیازی به بازخوانی مطالب قبلی ندارد.
هر کتاب نیز مستقل از کتاب دیگر می‌باشد و تنها شیوه تحلیل، فصل مشترک میان کتاب‌ها است و خصوصیات جامعه‌شناسی تحلیلی در مورد آنها صادق است.
بر این منوال، در این جلد نیز خصوصیات کتاب‌های جامعه‌شناسی تحلیلی مجدداً ذکر می‌گردد.
کتاب جامعه‌شناسی تحلیلی همچنان که راهی جدید در نحوه استفاده از علم جامعه‌شناسی را گشوده است.
مبتکر راهی نو در نحوه نگارش مطالب علمی است.
هر مطلب از یک تا چند صفحه بیشتر نیست و مطالب با عکس‌ها و نمودارها ارائه شده است و بر خلاف عرف نگارش، بیشتر از آن که کلمات و جملات انتقال دهنده مطالب باشند، نمودارها و عکس ها، وظیفه انتقال معنای علمی را به عهده دارند.
به همین جهت، از دانشجویان و خوانندگان علاقمند به جامعه‌شناسی خواسته می‌شود که با توجه و تمرکز بر نمودارها و عکس‌ها به خواندن نوشته‌ها بپردازند تا دِین کتاب جامعه‌شناسی تحلیلی انجام گردد و استفاده عملی ممکن شود.
جلد ششم اعلام آخرین کتاب از سری کتاب های جامعه شناسی تحلیلی است.
ولی، تمامی شش جلد را پایانی بر سری اول به شمار می آوریم که با تحلیل موضوعات در حوزه های مختلف جامعه شناسی و موضوعات گوناگون در گرایشات جامعه شناسی، وظیفه خود را در معرفی «جامعه شناسی تحلیلی» با سبک و شیوه منحصر به خود، به امید خدا به انجام رسانده باشد.
همیشه از پیشنهادات، انتقادات، یاری و همفکری استقبال نموده و برای دریافت آنها منتظر هستم.
با تشکر
دکتر منیژه نویدنیا[1]
[1] – دکتری جامعه‌شناسی، محقق و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
آدرس سایت: www.youngsociologists.com
ایمیل: navidnia@hotmail.com
